NCERT Solutions for Class 4 Hindi Chapter 3 เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค เคธे
เคเคนाเคจी เคी เคฌाเคค
(เค) เคฆिเคจेเคถ เคी เคฎाँ เคฎเคถीเคจ เคเคฒाเคคे-เคเคฒाเคคे เคฌोเคฒीं, “เคฌेเคा, เคเคนाँ เคा เคฐเคนे เคนो?”
- เคฆिเคจेเคถ เคी เคฎाँ เคौเคจ-เคธी เคฎเคถीเคจ เคเคฒा เคฐเคนी เคนोंเคी?
- เคคुเคฎเคจे เคเคธ เคฎเคถीเคจ เคो เคเคนाँ-เคเคนाँ เคฆेเคा เคนै।
เคเคค्เคคเคฐ:
- เคฆिเคจेเคถ เคी เคฎाँ เคธिเคฒाเค เคตाเคฒी เคฎเคถीเคจ เคเคฒा เคฐเคนी เคนोंเคी।
- เคฎैंเคจे เคเคธ เคฎเคถीเคจ เคो เค เคชเคจे เคเคฐ เคฎें เคเคฐ เคชเคก़ोเคธ เคे เคเคฐों เคฎें เคฆेเคा เคนै।
(เค) เคฆिเคจेเคถ เคจे เคธाเคฐी เคธीเคคाเคซเคฒ เคी เคฌेเคฒ เคाเคจ เคฎाเคฐी।
- เคฆिเคจेเคถ เค्เคฏा เคोเค เคฐเคนा เคฅा?
- เคฆिเคจेเคถ เคो เคैเคธे เคชเคคा เคเคฒा เคนोเคा เคि เค्เคฏाเคฐी เคฎें เคตเคนी เคीเค़ เคिเคฐी เคนै?
เคเคค्เคคเคฐ:
- เคฆिเคจेเคถ เคตเคน เคीเค เคोเค เคฐเคนा เคฅा เคिเคธเคी เคงเคฎ เคธे เคिเคฐเคจे เคी เคเคตाเค เคเคธเคจे เคธुเคจी เคฅी।
- เคฆिเคจेเคถ เคจे เค เคจुเคฎाเคจ เคฒเคाเคฏा เคนोเคा เคि เค्เคฏाเคฐी เคฎें เคตเคนी เคीเค़ เคिเคฐी เคนै।
(เค) เคฆिเคจेเคถ เค เค्เคी เคคเคฐเคน เคाเคจเคคा เคฅा เคि เคेंเคฆ เคฆीเคชเค เคी เคจเคนीं เคนै।
- เคฆिเคจेเคถ เคो เคฏเคน เคฌाเคค เคैเคธे เคชเคคा เคเคฒी เคि เคेंเคฆ เคฆीเคชเค เคी เคนो เคนी เคจเคนीं เคธเคเคคी?
- เคฆीเคชเค เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เคेंเคฆ เคो เค เคชเคจी เค्เคฏों เคฌเคคा เคฐเคนा เคนोเคा।
เคเคค्เคคเคฐ:
- เคฆिเคจेเคถ เคो เคชเคคा เคฅा เคि เคฆीเคชเค เคी เคेंเคฆ เคชाँเค เคฎเคนीเคจे เคชเคนเคฒे เคोเค เคฅी। เคเคฐ เคฏเคน เคेंเคฆ, เคฌिเคฒ्เคुเคฒ เคจเค เคฅी, เคเคฎเคเคฎाเคคी เคนुเค।
- เคฆीเคชเค เคी เค เคชเคจी เคेंเคฆ เคो เคเค เคฅी। เคเคธเคฒिเค เคตเคน เคฎिเคฒी เคนुเค เคेंเคฆ เคो เคนเคฅिเคฏाเคจा เคाเคนเคคा เคฅा।
เคेंเคฆ เคिเคธเคी
(เค) เคฆीเคชเค เคจे เคेंเคฆ เคो เค
เคชเคจा เคฌเคคाเคจे เคे เคฒिเค เคเคธเคे เคฌाเคฐे เคฎें เคौเคจ-เคौเคจ เคธी เคฌाเคคें เคฌเคจाเค?
เคเคค्เคคเคฐ:
เคฆीเคชเค เคจे เคेंเคฆ เคो เค
เคชเคจा เคฌเคคाเคคे เคนुเค เคฌोเคฒा-เคเคธเคी เคेंเคฆ เคชाँเค เคฎเคนीเคจे เคชเคนเคฒे เคो เคเค เคฅी। เคเคธเคी เคेंเคฆ เคชเคฐ เคเคธा เคนी เคฒाเคฒ | เคฐंเค เคा เคจिเคถाเคจ เคฅा, เคैเคธा เคเคธ เคेंเคฆ เคชเคฐ เคนै। เคเคธเคी เคेंเคฆ เคे เคเคช्เคชे เคธे เคญी เคเคธी เคนी เคเคตाเค เคเคคी เคฅी। เคตเคน เค
เคชเคจे เคชाเคชा เคธे เคญी เคเคนเคฒเคตा เคธเคเคคा เคนै เคि เคฏเคน เคेंเคฆ เคเคธी เคी เคนै।
(เค) เค
เคเคฐ เคฆीเคชเค เคเคฐ เคฆिเคจेเคถ เคेंเคฆ เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคซैเคธเคฒा เคเคฐเคตाเคจे เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคชाเคธ เคเคคे, เคคो เคคुเคฎ เคेंเคฆ เคिเคธे เคฆेเคคीं? เคฏเคน เคญी เคฌเคคाเค เคि เคคुเคฎ เคฏเคน เคซैเคธเคฒा เคिเคจ เคฌाเคคों เคो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเคเคเคฐ เคเคฐเคคीं?
เคเคค्เคคเคฐ:
เคฎैं เคेंเคฆ เคฆिเคจेเคถ เคो เคฆेเคคी เค्เคฏोंเคि เคตเคน (เคेंเคฆ) เคเคธी เคो เคฎिเคฒी เคฅी। เคฆीเคชเค เคूเค เคฌोเคฒ เคฐเคนा เคฅा। เคตเคน เคिเคธी เคญी เคคเคฐเคน เคेंเคฆ เคนเคฅिเคฏाเคจा เคाเคน เคฐเคนा เคฅा।
เคेंเคฆ เคी เคเคนाเคจी
เคेंเคฆ เคธ्เคूเคเคฐ เคे เคธाเคฅ เคเคนीं เคเคฒी เคเค।
เคเคธเคे เคฌाเคฆ เคेंเคฆ เคे เคธाเคฅ เค्เคฏा-เค्เคฏा เคนुเค เคนोเคा? เคธोเคเคเคฐ เคฌเคคाเค।
เคเคค्เคคเคฐ:
เคธ्เคूเคเคฐ เคตाเคฒे เคे เคเคฐ เคे เคฌเค्เคे เคจเค เคेंเคฆ เคฆेเคเคเคฐ เคुเคถ เคนो เคเค เคนोंเคे। เคตे เคेंเคฆ เคฒेเคเคฐ เคคुเคฐंเคค เคेเคฒเคจे เคเคฒे เคเค เคนोंเคे।
เคชเคนเคाเคจ
เคฎाเคจ เคฒो เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคोเค เคिเคฒौเคจा เคเคฐ เคฎें เคนी เคเคนीं เคो เคเคฏा เคนै। เคคुเคฎเคจे เค
เคชเคจे เคธाเคฅिเคฏों เคो เคเคฐ เคชเคฐ เคฌुเคฒाเคฏा เคนै เคคाเคि เคธเคฌ เคฎिเคฒเคเคฐ เคเคธे เคोเค เคฒें। เคคुเคฎ เค
เคชเคจे เคिเคฒौเคจे เคी เคชเคนเคाเคจ เคे เคฒिเค เค
เคชเคจे เคธाเคฅिเคฏों เคो เคौเคจ-เคौเคจ เคธी เคฌाเคคें เคฌเคคाเคเคी? เคฒिเคो।
เคเคค्เคคเคฐ:
เคฎाเคจ เคฒो เคि เคตเคน เคिเคฒौเคจा เคुเคก़िเคฏा เคนै। เคชเคนเคाเคจ เคे เคฒिเค เคฎैं เค
เคชเคจे เคธाเคฅिเคฏों เคो เคฌเคคाเคँเคी เคि เคฏเคน เคाเคชाเคจी เคुเคก़िเคฏा เคนै। เคो เคฌिเคเคฒी เคธे เคจाเคเคคी เคนै। เคตเคน เคुเคฒाเคฌी เคซ्เคฐॉเค เคชเคนเคจी เคนै। เคเคธเคे เคฌाเคฒ เคเคจे, เคฒंเคฌे เคเคฐ เคाเคฒे เคนैं। เคเคธเคी เคँเคें เคเคธ เคธเคฎเคฏ เคฌंเคฆ เคนोंเคी।
เคเคนाँ
เคธाเคฎเคจे เคी เค्เคฏाเคฐी เคฎें เคญिंเคกिเคฏों เคे เคँเคे-เคँเคे เคชौเคงे เคฅे।
เคเค เคเคฐ เคธीเคคाเคซเคฒ เคी เคเคจी เคฌेเคฒ เคซैเคฒी เคนुเค เคฅी।
เคธीเคคाเคซเคฒ เคी เคฌेเคฒ เคนोเคคी เคนै เคเคฐ เคญिंเคกी เคा เคชौเคงा เคฌเคคाเค เคเคฐ เคौเคจ-เคौเคจ เคธी เคธเคฌ्เค़िเคฏाँ เคฌेเคฒ เคเคฐ เคชौเคงे เคชเคฐ เคฒเคเคคी เคนै।
เคฌेเคฒ | เคชौเคงा |
เคเคฆ्เคฆू | เคเคฎाเคเคฐ |
เคคोเคก़ी | เคฌैंเคเคจ |
เคเคฐेเคฒा | เคฎिเคฐ्เค |
เคเคเคก़ी | เคชเคชीเคคा |
เคฎเคเคฐ |
เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เคी เคेंเคฆें
เคेंเคฆों เคे เค
เคจेเค เคฐंเค-เคฐूเคช เคนोเคคे เคนैं। เค
เคฒเค-เค
เคฒเค เคेเคฒों เคฎें เค
เคฒเค-เค
เคฒเค เคช्เคฐเคाเคฐ เคी เคेंเคฆों เคा เคเคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคिเคฏा เคाเคคा เคนै। เคจीเคे เคฆी เคเค เคเคเคน เคฎें เคेเคฒों เคे เค
เคจुเคธाเคฐ เคेเคฆों เคी เคธूเคी เคฌเคจाเค।
เคเคค्เคคเคฐ:
เค्เคฐिเคेเค | เคिเคฐเคฎिเค |
เคนॉเคी | เคฐเคฌเคก़ |
เคซुเคเคฌॉเคฒ | เคเคฎเคก़ा |
เคฌॉเคฒिเคฌाเคฒ | เคเคฎเคก़ा |
เคेเคจिเคธ | เคช्เคฒाเคธ्เคिเค |
เคोเคो เคเคธ-เคชाเคธ
เคฆिเคจेเคถ เคिเค เคธเคฐเคाเคเคฐ เคฌเคฐाเคฎเคฆे เคी เคเคฐ เคญाเคा।
(เค) เคिเค เคชเคฐ्เคฆे เคा เคाเคฎ เคเคฐเคคी เคนै เคชเคฐ เคिเค เคเคฐ เคชเคฐ्เคฆे เคฎें เคซเคฐ्เค เคนोเคคा เคนै।
เคเคจ เคฆोเคจों เคฎें เค्เคฏा เค
ंเคคเคฐ เคนै? เคธเคฎूเคน เคฎें เคเคฐ्เคा เคเคฐो।।
เคเคธी เคคเคฐเคน เคชเคคा เคฒเคाเค เคि เคเคจ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค्เคฏा เค
ंเคคเคฐ เคนै?
- เคเคนเคจी-เคคเคจा
- เคชेเคก़-เคชौเคงा
- เคूเคธ-เคूเคนा
- เคฎुँเคกेเคฐ-เคाเคฐเคฆीเคตाเคฐी,
เคเคค्เคคเคฐ:
- เคเคนเคจी – เคชेเคก़ เคी เคกाเคฒी।
เคคเคจा – เคชेเคก़ เคा เคฎुเค्เคฏ เคญाเค เคो เคाเคซी เคฎोเคा เคนोเคคा เคนै। - เคชेเคก़ – เคฌเคก़ा เคเคฐ เคฎเคเคฌूเคค เคนोเคคा เคนै।
เคชौเคงा – เคोเคा เคเคฐ เคเคฎเคोเคฐ เคนोเคคा เคนै। - เคूเคธ – เคूเคธ เคฌเคก़ा เคนोเคคा เคนै।
เคूเคนा – เคूเคนा เคोเคा เคนोเคคा เคนै। - เคฎुँเคกेเคฐ – เคเคค เคे เคाเคฐों เคคเคฐเคซ เคเค ी เคฆीเคตाเคฐ เคฎँเคกेเคฐ เคเคนเคฒाเคคी เคนै। เคฏเคน เค
เคงिเค เคँเคी เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै।
เคाเคฐเคฆीเคตाเคฐी – เคเคฐ เคฏा ‘เคเคฎीเคจ เคो เคाเคฐों เคเคฐ เคธे เคेเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคเค ाเค เคเค เคฆीเคตाเคฐ। เคฏเคน เค เคงिเค เคँเคी เคนोเคคी เคนै।
(เค) เคिเค เคธเคฐเคंเคกे เคธे เคญी เคฌเคจเคคी เคนै เคเคฐ เคคीเคฒिเคฏों เคธे เคญी।
เคธเคฐเคंเคกे เคธे เคเคฐ เค्เคฏा-เค्เคฏा เคฌเคจเคคा เคนै? เค
เคชเคจे เคเคธเคชाเคธ เคชเคคा เคเคฐो เคเคฐ เคฒिเคो।
เคเคค्เคคเคฐ:
เคธूเคช เคเคाเค เคเคฒเคฎ เคोเคเคฐी
เค्เคฒเคฌ เคฌเคจाเคँ।
เคฎाเคจ เคฒो เคคुเคฎ्เคนें เค
เคชเคจे เคธ्เคूเคฒ เคฎें เคเค เค्เคฒเคฌ เคฌเคจाเคจा เคนै เคो เคธ्เคूเคฒ เคฎें เคेเคฒ-เคूเคฆ เคे เคाเคฐ्เคฏเค्เคฐเคฎों เคी เคคैเคฏाเคฐी เคเคฐेเคा।
- เคเคธ เค्เคฒเคฌ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคจे เคเคฐ เคเคธเคो เคเคฒाเคจे เคเคฆि เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคจिเคฏเคฎ เคธोเคเคเคฐ เคฒिเคो।
- เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคตिเคाเคฐ เคธे เคเคธ เค्เคฒเคฌ เคो เค เค्เคी เคคเคฐเคน เคเคฒाเคจे เคे เคฒिเค เคจिเคฏเคฎों เคी เค़เคฐूเคฐเคค เคนै เคฏा เคจเคนीं? เค เคชเคจे เคเคตाเคฌ เคा เคाเคฐเคฃ เคญी เคฌเคคाเค।
เคเคค्เคคเคฐ:
เค्เคฒเคฌ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคจे เคเคฐ เคเคธเคो เคเคฒाเคจे เคเคฆि เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคจिเคฏเคฎ-
- เค เคจुเคถाเคธเคจ เคा เคง्เคฏाเคจ เคฐเคเคจा เคนोเคा।
- เคฎैเคจेเคเคฐ เคी เคฌाเคค เคธเคญी เคो เคฎाเคจเคจा เคนोเคा।
- เคेเคฒ เคा เค เคญ्เคฏाเคธ เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคช्เคฐเคคिเคฆिเคจ เคถाเคฎ เคฎें เคเคจा เคนोเคจा।
- เค्เคฒเคฌ เคी เคฆेเคเคญाเคฒ เคे เคฒिเค เคुเค เคชैเคธे เคนเคฐ เคฎเคนीเคจे เคฆेเคจे เคนोंเคे।
- เค्เคฒเคฌ เคो เคธुเคाเคฐु เคฐूเคช เคธे เคเคฒाเคจे เคे เคฒिเค เคธเคฌเคा เคธเคนเคฏोเค เคนोเคจा เคाเคนिเค।
เค्เคฒเคฌ เคो เค เค्เคी เคคเคฐเคน เคธे เคเคฒाเคจे เคे เคฒिเค เคुเค เคจिเคฏเคฎों เคी เคธเค्เคค เคเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै เค्เคฏोंเคि เคคเคญी เคตเคน เค्เคฏाเคฆा เคฆिเคจों เคคเค เคिเค เคชाเคเคा।
เคเค, เคฆो, เคคीเคจ
เคฆिเคจेเคถ เคจे เคคिเคฎंเคिเคฒी เคเคฎाเคฐเคค เคी เคเคฐ เคฆेเคा।
เคिเคธ เคเคฎाเคฐเคค เคฎें เคคीเคจ เคฎंเค़िเคฒें เคนों, เคเคธे เคคिเคฎंเคिเคฒी เคเคฎाเคฐเคคे เคเคนเคคे เคนैं।
เคฌเคคाเค, เคเคจ्เคนें เค्เคฏा เคเคนेंเคे?
เคธเคฌ्เค़ी เคเค เคจाเคฎ เค
เคจेเค
เคเค เคนी เคธเคी เคฏा เคซเคฒ เคे เคจाเคฎ เค
เคฒเค-เค
เคฒเค เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เค
เคฒเค-เค
เคฒเค เคนोเคคे เคนैं। เคจीเคे เคเคธे เคुเค เคจाเคฎ เคฆिเค เคเค เคนैं।
เคธीเคคाเคซเคฒ | เคांเคฆा | เคฌเคाเคा | เค เคฎเคฐुเคฆ | เคคोเคฐी | เคถเคฐीเคซ़ा |
เคाเคถीเคซเคฒ | เคฌैंเคเคจ | เคจेเคจुเค | เคคเคฐเคฌूเค | เคुเคฎ्เคนเคก़ा | เคीเคฏा |
- เคฌเคคाเค เคि เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคเคฐ, เคถเคนเคฐ เคฏा เคเคธ्เคฌे เคฎें เคเคจเคฎें เคธे เคौเคจ-เคौเคจ เคธे เคถเคฌ्เคฆ เคเคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคिเค เคाเคคे เคนैं?
- เคฌाเคी เคจाเคฎों เคा เคเคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคिเคจ-เคिเคจ เคธ्เคฅाเคจों เคชเคฐ เคนोเคคा เคนै? เคชเคคा เคเคฐो।
เคเคค्เคคเคฐ:
- เคธीเคคाเคซเคฒ, เคांเคฆा, เค เคฎเคฐूเคฆ, เคคोเคฐी, เคถเคฐीเคซ़ा, เคฌैंเคเคจ, เคคเคฐเคฌूเค, เคीเคฏा।
- เคाเคถीเคซเคฒ – เคเคค्เคคเคฐ: เคช्เคฐเคฆेเคถ
- เคुเคฎ्เคนเคก़ा – เคเคค्เคคเคฐ: เคช्เคฐเคฆेเคถ
- เคจेเคจुเค – เคฌिเคนाเคฐ
- เคฌเคाเคा – เคुเคเคฐाเคค